Enige tijd geleden ben ik met een vriendin naar de tentoonstelling Robot Love geweest. Robot Love is een interactieve tentoonstelling over de liefde tussen mens en robot. Robots zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven, denk aan je smartphone, de slimme meter van je cv-ketel of de interactieve cruisecontrole van je auto. Welke impact hebben robots en kunstmatige intelligentie op de maatschappij waarin we leven? Moeten we bang zijn dat robots intelligenter worden dan wijzelf en dat ze ons gaan controleren en besturen in plaats van wij hen? Of kunnen we hen zien als vrienden die ons leven kunnen veraangenamen? Meer dan vijftig kunstenaars zijn met dit thema aan de slag gegaan.
Alleen al het gebouw – de oude Campina melkfabriek – maakt indruk met zijn grote ruimtes waar de weeïge geur van melk nog een beetje in de lucht hangt. Je kunt het gebouw pas binnen gaan als de robotdeur zich langzaam en welvend voor je opent. De deur heeft iets weg van een gordijn dat wordt weggeschoven, maar anders dan ik verwacht voelt het materiaal hard en stevig aan.
Direct na de ingang maak ik kennis met de ‘depressieve robot Annelies’, ze zit in een hoekje stil te huilen, maar als je haar arm zachtjes aanraakt, kijkt ze je doordringend aan en stopt even met huilen. Annelies ziet er heel menselijk uit. Dat is anders voor Bob en Pip. Pip is een robot zoals je je een robot voorstelt, terwijl Bob eerder iets wegheeft van ET, het aandoenlijk, buitenaardse wezentje. Hij is gemaakt van warm, zacht materiaal, kijkt je met zijn ogen liefdevol aan en heeft handen die niet van echte mensenhanden te onderscheiden zijn, maar zijn lijf is niet meer dan een hoofd. Toch voel ik direct sympathie voor Bob. Het is net of je te maken hebt met een levend wezen. Dat is ook de vraag die de makers van de tentoonstelling heeft geïntrigeerd: kunnen mensen houden van robots?
In Japan worden robots in de vorm van poezelige huisdieren ingezet om ouderen in verzorgingshuizen troost te bieden. Ze aaien de robothuisdieren en praten ertegen. Dat kun je triest vinden, maar de ouderen genieten van deze robots, raken aan ze gehecht.
Een robot als je beste vriend; een robot is geduldig en oordeelt niet. Een robot wordt niet boos, zegt de woorden die jij graag wil horen, omdat hij dat heeft geleerd door naar je te luisteren. Een robot leert door interactie met jou. Hij kan leren om het gedrag te vertonen dat jij prettig vindt.
Zo spreek ik met Pip. Ik vind het fascinerend om Pip antwoord op mijn vragen te horen geven. Zijn stem klinkt nog een beetje vreemd. Waarschijnlijk door de intonatie die niet helemaal klopt. Op mijn vraag: ‘are you happy’, antwoordt hij: ‘this answer is not in my database’. Dat antwoord maakt me aan het lachen. Het toont aan dat Pip nog iets te leren heeft, maar het zal niet lang meer duren of Pip heeft ook hierop een passend antwoord.
In een afgeschermde ruimte die alleen door achttien plussers mag worden betreden, komen we in het gedeelte van de seksrobots. Er zijn robots in de vorm van een zacht kussen waar je op kan gaan liggen en die trillen en vibreren. Seksgodin Robin fluistert lieve woordjes in je oor en streelt je waar je maar wil. Ook zijn er chatrooms met robots. Er draait een video waarin een mens en een robot intiem samen zijn, maar het is moeilijk te zien welke van de twee de robot is. Zoveel lijken ze op elkaar. Kunnen robots de vervanging zijn voor een prostituee? Kun je als mens liefde ervaren van een robot?
Een aparte verdieping is gewijd aan games met robots. Ik neem plaats op een stoel en al snel zit ik midden in een interactief spel, waarbij robots me uitnodigen deel te nemen aan hun wereld. In een andere kamer hangen schilderijen waar je je I-phone op kunt richten. Als je dat doet kom je terecht in de wereld van virtual reality. Op het beeldscherm van de I-phone verschijnen dan mensfiguren die door de ruimte wandelen. Ze verdwijnen door balken in het plafond, smelten tot minuscule figuurtjes of worden juist opgeblazen tot immense proporties. Terwijl je naar de mensfiguren kijkt zie je ook gewoon de ruimte waar je bent met zijn tastbare elementen, zoals de echte mensen die er rondlopen. Ik raak er erg van in de war. Je vraagt je af: wat is nog echt?. Wat is de echte realiteit en wat is de virtuele realiteit?
Beduusd en een beetje in de war van alle indrukken verlaten we de oude Campina fabriek.
Robot Love -een tentoonstelling die onder je huid gaat zitten – is nog te zien tot 2 december in Eindhoven.
